Beynin hafızası tamamen dolabilir mi?

Telefonunuzda tüm depolama alanını doldurabilir ya da bilgisayarınızın diskini sonuna kadar kullanabilirsiniz. Peki ya beyninizin hafıza kapasitesini tamamen kullanmak mümkün mü?

Sınav öncesinde ya da uykusuz geçen bir gecenin ardından iş teslim tarihine yetişmeye çalışırken böyle hissetseniz de, sinirbilimcilere göre tipik ve sağlıklı bir beyin için bellek kapasitesi sabit değil ve kolay kolay dolmaz.

ANLAMLI BİR SINIR YOK

Boston College’da psikoloji ve sinirbilim profesörü olan Elizabeth Kensinger, “Beynin ne kadar bilgi depolayabileceğine dair anlamlı bir sınır yok” diyor.

Bunun nedeni, beynin anıları belirli bir sinir hücresinde izole dosyalar gibi saklamaması. Aksine, tek bir anı birçok nörona yayılmış şekilde saklanıyor.

MUAZZAM SAYIDA ANI KODLANABİLİR

Bu tür bir nöron grubuna engram deniyor — yani beyindeki farklı bölgelerde dağılmış, birbirine bağlı sinir hücreleri. Sinirbilimciler, bir anının birçok nörona yayılarak kaydedildiği bu düzeni “dağıtılmış temsil” olarak adlandırıyor. Bu nöronlardan her biri birçok farklı anının parçası olabilir.

Bu yöntem önemli avantajlar sağlar. Çünkü nöronlar çok sayıda farklı kombinasyonda yer alabildiğinden, beyin muazzam sayıda anıyı kodlayabilir.

Ayrıca birkaç nöron hasar görse bile, anı tamamen silinmeyebilir çünkü tek bir yerde depolanmıyordur.

NEDEN HER ŞEYİ HATIRLAMIYORUZ?

Eğer beynin bir depolama sınırı yoksa, neden her şeyi hatırlayamıyoruz?

Çünkü beynin hafıza sistemi, yaşamın akışından çok daha yavaş çalışıyor. Sürekli bilgi akışı olsa da, bunun sadece küçük bir kısmı uzun süreli belleğe ulaşabiliyor.

NE HATIRLANIR, NE UNUTULUR?

Her an, tüm duyularımızdan beynimize büyük miktarda bilgi akıyor. Ama hepsini hatırlamamız gerekmiyor.

Columbia Üniversitesi’nde psikoloji ve sinirbilim profesörü olan Lila Davachi, insan belleğinin kusursuz hatırlama amacıyla evrimleşmediğini belirtiyor.

Bellek sistemimiz hayatta kalmak için evrimleşti; bu nedenle bize faydalı olan bilgileri önceliklendiriyor.

“HAFIZA DOLU” UYARISI

Kısacası, beynimiz asla “hafıza dolu” uyarısı vermez. Aksine, bilgileri sürekli olarak yeniden şekillendirerek çevreye uyum sağlamamıza, tahmin yapmamıza ve öğrenmemize yardımcı olur.