Öksürüğe ne iyi gelir?

Hemen hemen herkes öksürüğün ne kadar can sıkıcı bir şey olduğu konusunda hemfikir. Sıradan bir öksürük haftalarca sürebildiği gibi boğaz ağrısına, kas zorlanmalarına ve uykunun bölünmesine yol açabilir. Bu yüzden öksürük için çare aranması ve sorunun çözümüne yönelik ürünlerin geniş bir pazar olması şaşırtıcı değil.

Peki bu yöntemler gerçekten işe yarıyor mu, yoksa mutfak dolaplarımızdaki ürünlerle idare ederek tasarruf edebilir miyiz?

BBC Radio 4 dinleyicilerinden birisi bu soruyu “Sliced Bread” (Bundan daha iyisi yok) programına gönderdi.

Programın sunucusu Greg Foot da cevabı bulmak için konunun uzmanına, Manchester Üniversitesi’nde göğüs hastalıkları profesörü olan ve bir öksürük kliniği yöneten Jacky Smith’e başvurdu.

Smith’e göre iki temel öksürük tipi var: Kuru ve gıcıklı öksürük ile genellikle balgam eşlik eden göğüs kaynaklı öksürük.

Her ikisine yönelik şuruplar mevcut. Bu ilaçlar öksürüğü tamamen geçirmez ama biraz hafifletebilir.

Yine de Smith bunları hiç kullanmıyor. Hangi tür öksürük olursa olsun, en çok güvendiği şey bal ve limon.

Peki bunun bilimsel sebebi ne? Hangi yiyecekler gerçekten öksürüğü kesmeye yardımcı olabilir? Ya da tam tersine, öksürüğü kötüleştirebilir?

Bal

Sıcak suya bal ve limon eklemek, klasik bir ev yapımı öksürük ilacı.

Bunun iyi bir nedeni var. Smith’e göre bilimsel açıdan en umut verici besin bal.

Smith, “Çok tatlı şeylerin dile temas ettiğinde öksürük refleksini baskılayabildiğine dair bazı kanıtlar var” diyor.

Bal söz konusu olduğunda ise özellikle gece öksüren çocuklarda öksürük miktarını azalttığına dair kanıtların olduğu dile getiren Smith, “Öksürük şuruplarında boğazı kaplayan ve yatıştıran maddeler bulunur; bu, insanların soğuk algınlığında hissettikleri o gıdıklanmayı hafifletebilir. Balda da durum aynı” diye konuşuyor.

Zerdeçal

“Maalesef zerdeçalın öksürüğü kestiğine dair bir kanıt olduğunu düşünmüyorum” diyor Smith.

“Ama bu, kesin olarak işe yaramadığının kanıtlandığı anlamına da gelmiyor. Sadece yeterli araştırma yok” diye de ekliyor.

Bununla birlikte, zerdeçalı içecek olarak tüketmenin bazı faydaları olabilir.

Smith “Boğazınız hassas ve gıcıklı olduğunda yutkunmak bile muhtemelen boğazdaki tahrişi azaltarak öksürüğü baskılamaya yardımcı olur” dedikten sonra ekliyor:

“Eğer içtiğiniz şey sıcak ve yatıştırıcıysa, etkisi daha da artabilir.”

Zencefil ve sarımsak

Smith’e göre her ne kadar sağlam veriler olmasa da zencefil ve sarımsak, boğaz ve solunum yollarındaki bazı iyon kanallarını (öksürüğü tetikleyen küçük reseptörleri) aktive ediyor.

Söz konusu TRPA1 reseptörlerinin, solunum yollarımızı zararlı kimyasallardan korumak ve yiyeceklerin akciğerlere kaçmasını engellemek için olduğunu vurgulayan Smith, “Boğazdaki bu reseptörleri zencefil veya sarımsakla ‘doldurmak’, onları duyarsızlaştırabilir” diyor ve şöyle devam ediyor:

“Aynısı capsaicin için de geçerli olabilir (acı biberdeki yakıcı madde). Bazı öksürük ilaçları ve pastiller capsaicin içerir. Yani teorik olarak mümkün.”

Bitter çikolata

Çikolatada ‘theobromine’ adlı bir kimyasalın olduğunu kaydeden Smith, birkaç yıl önce bir şirketin, bu maddeyi öksürük ilacı olarak geliştirip geliştiremeyecekleri yönünde deneyler yaptığını söylüyor:

“Çünkü laboratuvar araştırmalarında theobromine’in öksürük refleksini tetikleyen sinirlerin hassasiyetini azalttığı görülmüştü. Ama etkinin oldukça küçük olduğu anlaşıldı.”

Bu yöntemi denemeyi düşünürseniz (Ki kabul edelim en cazip seçenek bu), yüksek oranda kakao içeren bitter çikolata tercih edin; kakao oranı arttıkça theobromine miktarı da artar.

Probiyotikler

Probiyotikler için şu anda kesin bir şey söylemenin zor olduğunu belirten Smith şunları söylüyor:

“Araştırmalar daha çok başlangıç aşamasında. Ağızdan alınan bir şeyin bağırsaklarımızdaki bakterileri değiştirip değiştirmediği, eğer değiştiriyorsa bunun refleksler veya solunum yollarındaki iltihaplanma üzerinden etkili olup olmadığı henüz belirsiz.”

Peki hangi yiyecekler öksürüğü kötüleştirebilir?

Yıllardır klinikteki birçok hastasının sütlü ve süt ürünlerinin öksürüklerini kötüleştirdiğini söylediğini belirten Smith, buna rağmen bu konuda hiçbir bilimsel kanıt olmadığını da sözlerine ekliyor:

“Belki de boğazı kaplayan bir yapıları olduğu için, eğer balgamlı bir öksürüğünüz varsa sizi daha kötü hissettirebilir.”

Smith’in kliniğinde öksürüğü inceleyen hastalardan uzak durmalarını istedikleri tek şey ise kafein:

“Kafeinin öksürüğü artırdığına dair doğrudan bir kanıt yok. Ancak kafeinin asit reflüsünü tetikleyebileceğine dair bir teori var ve reflüyü artıran her şey öksürüğü de tetikleyebilir.”

Öksürüyorsanız ne yemeli veya içmelisiniz?

Smith’in en büyük önerisi bal tüketmek. Ayrıca bir pastil emmenin veya düzenli olarak su yudumlamanın da çok faydalı olduğunu düşünüyor:

“Yutkunmak öksürük refleksini baskılar ve boğazı yatıştırır. Birçok hastam bunu günlük olarak öksürüklerini kontrol etmek için kullanıyor.”

Yani mutfaktaki birçok çarenin tedavi edici olmaktan çok rahatlatıcı olduğu söylenebilir.

Ama size iyi hissettiriyorsa, bu bile başlı başına bir fayda olabilir.