Yeni moda mantarlar gerçekten faydalı mı?

Hindi kuyruğu, aslan yelesi, şitaki gibi bazı mantar türleri sağlığa faydaları ile anılıyor. Bu tip mantarların bilişsel gücü artırdığı, hücreleri hasardan koruduğu, bağışıklık sistemini güçlendirdiği iddia ediliyor.

Peki mantarların gerçekten böylesi etkileri var mı?

Moda olan türlerle ilgili bilimsel kanıtlara geçmeden önce daha yaygın kullanılan mantarların yararlarına bir göz atalım.

Beyaz, kestane ve düğme mantarlar diyet lifi, B vitaminleri, selenyum, potasyum ve antioksidanlar gibi temel besinleri içeriyor.

Çoğu mantar D vitamini bakımından çok zengin. Güneşli günlerin azaldığı kış aylarında bu daha çok önem kazanıyor. Yağda çözünen D vitamini, vücuttaki kalsiyum ve fosfat seviyelerini düzenleyerek sağlıklı kemikler, dişler ve kasları destekliyor.

Aslan yelesi

Bilimsel adı Hericium erinaceus olan aslan yelesi mantarları, sosyal medyada hızla ün kazandı. Genellikle çay ve takviye olarak kullanılıyorlar.

Aslan yelesine ve kabarık beyaz ponponlara benzeyen bu mantarların antioksidan, antienflamatuar (iltihaba karşı), antimikrobiyal ve kardiyoprotektif (kalbi koruyan) özelliklere sahip bileşiklerle dolu olduklarına inanılıyor.

Aslan yelesi mantarının ayrıca bilişsel faydalar sağlayabileceğini ve Alzheimer hastalığının tedavisine yardımcı olabileceğini gösteren araştırmalar artıyor.

2020 yılında yapılan küçük bir çalışmada, 50 yaş ve üstü 49 katılımcıya neredeyse bir yıl boyunca aslan yelesi kapsülleri veya plasebo verildi.

Çalışma, bilişsel değerlendirmeler, kan testleri ve nörogörüntülemeyi içeriyordu ve aslan yelesi alanların, plasebo grubuna kıyasla Bilişsel Yetenekler Tarama Aracı (CASI) ve Mini Zihinsel Durum Muayenesi (MMSE) puanlarında ve günlük yaşam aktivitelerinde önemli iyileşmeler görüldü.

Çalışmanın tasarımı, önyargıları en aza indirdiği için araştırma dünyasında büyük beğeni toplasa da bunun küçük bir pilot çalışma olduğunu unutmamak gerek.

Bulguların daha geniş kabul görmesi için daha büyük ve uzun vadeli araştırmalarla doğrulanması gerekiyor.

Ayrıca, aslan yelesi mantarını kapsül şeklinde almanın, yemeklerde bütün mantarı tüketmekten farklı olduğunu da belirtmek gerekir, çünkü kapsüller herkes için güvenli olmayabilecek konsantre aktif bileşikler içerir.

Şitaki mantarı

Şitaki mantarları (Lentinula edodes), kurutulduğunda yoğunlaşan zengin umami tadı ile tanınıyor. Kahverengi şapkalı bu mantarlar kızartmalara, çorbalara, güveçlere lezzetli, etimsi bir tat katıyor.

Besin değeri yüksek olan bu mantarlar, çeşitli vücut fonksiyonlarının sürdürülmesi için hayati önem taşıyan potasyum, magnezyum, demir ve fosfor gibi temel mineraller içeriyor.

Ayrıca enerji üretimi ve sinir fonksiyonları için çok önemli olan B vitaminleri için iyi bir kaynak.

Araştırmalar, şitaki mantarlarının düzenli tüketiminin bağışıklık sistemini korumaya ve geliştirmeye yardımcı olabileceğini gösteriyor.

21-41 yaşları arasındaki 52 yetişkini kapsayan küçük bir araştırma, dört hafta boyunca günde beş veya 10 gram şitaki mantarı tüketmenin, bağışıklığa faydalı olduğuna işaret etti.

Çalışmada, özellikle vücutta iltihaplanma olduğunda yükselme eğilimi gösteren bir biyobelirteç olan C-reaktif protein (CRP) düzeyinde dört hafta sonra önemli bir azalma görüldü.

Bu mantarların faydaları hakkında daha uzun süreli ve geniş katılımlı daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.

Ayrıca, bu çalışmalarda katılımcıların normal beslenme alışkanlıkları her zaman kontrol edilmiyor, bu da sağlık iyileşmelerini yalnızca bu mantarlara atfetmeyi zorlaştırıyor.

Şitaki mantarları takviye şeklinde de bulunuyor, ancak piyasadaki bazı mantar bazlı takviyelerin etkililiği titizlikle test edilmediğinden dikkatli olunması gerekiyor.

Hindi kuyruğu mantarı

Hindi kuyruğu mantarları (Trametes versicolor) genellikle takviye şeklinde tüketiliyor.

Ancak çay olarak demlemek veya çorbaya eklemek de mümkün.

Bu mantarların potansiyel bağışıklık faydaları olduğu düşünülüyor.

Hindi kuyruğu mantarı, vücut hücrelerini serbest radikallerin neden olduğu hasardan koruyabilecek fenoller ve flavonoidler gibi antioksidanlar içerir.

Bu mantarın, yararlı bakterileri beslemeye yardımcı olan prebiyotikler içerdiği için bağırsak sağlığını iyileştirebileceği de düşünülüyor.

Bir laboratuvar çalışması, hindi kuyruğu özütünün bifidobakteri ve laktobasil gibi “yararlı” bakterilerin popülasyonunu artırırken, bazı zararlı bakterileri azalttığını ve böylece bağırsak bakterilerinin bileşimini değiştirdiğini ortaya koydu.

Potansiyellerine rağmen, hindi kuyruğu mantarları üzerine yapılan bilimsel araştırmalar sınırlı.

Hem sağlıklı bireyler hem de belirli sağlık sorunları olanlar için besin faydalarını tam olarak anlamak ve belirlemek için daha fazla araştırma, özellikle klinik denemeler gerekli.

Aynı şekilde, hindi kuyruğu mantarlarını takviye olarak almanın uzun vadeli etkinliği ve güvenliği de daha fazla araştırma gerektiriyor.

Tariflerde nasıl değerlendirilebilir?

Mantarlar, birçok yemeğe katkı sağlar.

Beyaz düğme mantarların hafif, fındık tadı veren notalarından Portobello mantarlarının zengin, etli dokusuna kadar çoğu damak tadına uygun bir mantar var.

Mantarlar, umami lezzetini artırmak için çorbalara ve güveçlere eklenebilir veya kızartmalara, pilav ve risotto yemeklerine ve makarna soslarına karıştırılabilir.

Ayrıca pizzalar için lezzetli bir ek ve hamburgerlerde et alternatifi gibi kullanılabilir.

Mantarları diyetinize dahil etmek hem lezzetli hem de besleyici olabilir, ancak sağlık ihtiyaçlarınızı ve tercihlerinizi her zaman göz önünde bulundurmak önemlidir (örneğin, bazı kişiler mantarlara alerjisi vardır).