Dünyada ilk kez kök hücre tedavisiyle görme yetisi geri getirildi

Dünyada bir ilki temsil eden kök hücre tedavisi sayesinde, görme kaybı yaşayan dört bireyin görme yetisi geri kazandırıldı. Japonya’daki Osaka Üniversitesi’nden uzmanların geliştirdiği bu yöntem henüz deneme aşamasında olsa da, kornea hasarı bulunan kişilerde olumlu sonuçlar verdiği bildirildi. Kök hücre nakli yapılan üç hasta, ileri derecede görme bozukluğu yaşarken, bir yıldan uzun süredir önemli iyileşmeler kaydetti. Dördüncü hasta da görme yetisinde iyileşme yaşadı; ancak bu iyileşmelerin kalıcı olmadığı belirtildi.

Yeniden Programlanmış Hücreler ile Tedavi

Donanımhaber’deki ayrıntılara göre, bu dört hasta, gözün şeffaf yüzeyi olan korneadaki hasarları iyileştirmek amacıyla yeniden programlanmış kök hücrelerle tedavi edilen ilk kişiler olarak öne çıkıyor. Uzmanlar, tedavinin güvenli göründüğünü ancak daha geniş kapsamlı klinik çalışmaların yapılması gerektiğini vurguluyor.

Kornea, gözdeki limbal halkada yer alan kök hücreler sayesinde kendini yenileyebilme kapasitesine sahiptir. Fakat, limbal kök hücre eksikliği (LSCD) adı verilen bir durum, bu yenileyici kök hücrelerin azalmasına veya tamamen tükenmesine yol açabilir. Bu da, korneanın üzerinde yara dokusunun birikmesine ve nihayetinde körlüğe sebep olabilir. LSCD’ye travma, otoimmün hastalıklar ve genetik faktörler gibi etkenler neden olabilir.

Öte yandan, LSCD tedavileri oldukça sınırlıdır ve genellikle hastanın sağlıklı gözünden alınan kök hücrelerin naklini içerir. Ancak her iki gözün de etkilenmesi durumunda bu yöntem uygulanamamaktadır. Organ bağışında bulunanlardan alınan kornea nakilleri ise, alıcıların bağışıklık sistemi tarafından reddedilme riski taşımaktadır.

Tedavi Etkisini Hızla Gösterdi

Çalışma ekibi, kök hücre tedavisinde farklı bir yaklaşım benimseyerek, uyarılmış pluripotent kök (iPS) hücrelerini tercih etti. Sağlıklı bir bağışçıdan alınan kan hücreleri, embriyonik benzeri bir duruma dönüştürüldü ve daha sonra korneal epitel hücrelerine dönüştürüldü. Hazırlanan epitel hücre tabakası, hastaların kornealarındaki yara dokusu temizlendikten sonra göz yüzeyine yerleştirildi.

Nakil sonrasında gerçekleştirilen iki yıllık gözlemler, tedavinin büyük yan etkilere yol açmadığını gösterdi. Hiçbir hastada tümör oluşumu gözlemlenmedi ve bağışıklık sistemi, nakil edilen hücrelere karşı bir saldırı gerçekleştirmedi. Tedaviyi geliştiren uzmanlardan Kapil Bharti, bu sonuçların cesaret verici olduğunu, ancak tedavinin güvenliği konusunda daha fazla nakil yapılması gerektiğini belirtti.

Nakil işlemlerinin ardından, dört alıcının da görüşlerinde anında iyileşme ve LSCD’den etkilenen kornea alanında azalma gözlemlendi. İyileşmeler, bir yıllık gözlem süresi boyunca hafif tersine dönüşler gösteren bir alıcı hariç hepsinde devam etti. Bilim insanları, tedavi sonrası görme iyileşmesinin tam olarak neden kaynaklandığını henüz tam olarak anlayabilmiş değiller. Nakil edilen hücrelerin alıcının korneasına tutunup çoğalmış olabileceği ya da nakil öncesinde yapılan yara dokusu temizliğinin iyileşmeye katkıda bulunmuş olabileceği düşünülüyor.