JN 1

İnsanoğlu zaman geçtikçe her şeye alışma eğilimindedir. Bu özelliğimiz üzüntülerimizi, acılarımızı daha kolay atlatmamızı sağlasa da hastalık gibi aynı özen ve dikkati, sürekli göstermemiz gereken durumlarda istemediğimiz sonuçlara neden olmaktadır.
Tam da bu sebepten birkaç yıl önce tanıştığımız ve bizi uzun süre terk etmeyeceğe benzeyen ve bu dönemde iyiden iyiye artış gösteren covid enfeksiyonunu hatırlatmak istedim.
Asıl ismi Coronavirüs olan ve ilk kez görüldüğü 2019 yılına ithafen covid-19 olarak adlandırılan bu virüsün yıllar içinde ortaya çıkan yeni varyantları ise Alpha, Beta, Delta, Eta gibi Yunan alfabesi harfleri ile adlandırılıyor. En yeni coronavirüs varyantı ise alfabedeki 15.harf olan Omicron ismiyle sahne aldı. (Bu arada Yunan alfabesinde 9 harf daha var). Omicron varyantının da son mutasyonundan sonraki hakim olan alt tipine JN 1 adı verildi.
Burada varyant ve mutasyon tıbbi kelimelerini açıklamak isterim.
Virüslerin de bir canlı olarak hayatta kalması, çoğalması ve bunun için de insan savunma (bağışıklık) sisteminden kaçması gerekir. Virüs bunu kılık değiştirerek yapar. Virüsün kılık değiştirmesi kendi yapısındaki değişikliklerle olur. İşte bu değişikliklere mutasyon, oluşan yeni tipe de varyant denir. Virüs bu mutasyon sayesinde bağışıklık sistemimizden kaçarak yeniden bulaşma ve yayılma gücü kazanır. Mutasyonlar da bazı rakam ve harflerle adlandırılır. (bu kez Latin alfabesi ile). Günümüzde hakim olan en güçlü mutasyon JN 1 adlı mutasyondur.
Aslında nezle, grip, covid gibi bütün viral enfeksiyonlar, insanoğlu ile virüs arasında oynanan satranç oyunu gibidir; virüs oyunu başlatır ve ilk hamleyi yapar, biz buna en iyi taşımızla ( bağışıklık sistemi) karşılık veririz ve virüs yeni bir hamle hazırlığına (mutasyon) başlar. Sağlam bir bağışıklık sistemi varsa bu oyunu çoğunlukla insanoğlu kazanır.
Hastalığın belirtileri, solunum yollarını hedef alan birçok hastalıkla benzerlik gösterir. Kuru, inatçı bir öksürük, baş boğaz kas ağrıları, ateş, tat koku kaybı ve ilk varyantlarda pek görülmeyen bulantı kusma ve ishal.
Burada hekim, hastalığın başlama ve ilerleme şekline, muayene ve laboratuvar testlerine göre covidden şüphelenirse uygun testler ile kesin tanıyı koyar.
Önlenebilir bütün hastalıklarda amaç gerekli tedbirleri zamanında almaktır. Virüs ile aramızdaki “satranç oyununda” oyuna güçlü başlamamızı sağlayan hamleler yani tedbirler nelerdir?
• Kapalı, havasız, kalabalık ortamlardan uzak durmak veya bu ortamlarda maske kullanmak
• Ellerimizi düzenli olarak sabunla yıkamak
• Hastalık belirtileri gösterenlerden uzak durmak
• Hastalık belirtileri gösteriyorsak kendimizi izole etmek
• Sağlıklı beslenmek, yeterli su içmek, düzenli egzersiz yapmak

Yazımın sonunda bir gözlemimi paylaşmak isterim. Bazı çalışan anne ve babalar küçük çocuklarını hastalık belirtileri gösterseler de “bakacak kimsemiz yok” mazereti ile kreşe, okula göndermeye devam etmekte. Bu küçük çocuklar, doğal olarak, kişisel koruyucu önlemleri ve hijyen kurallarını bilmedikleri için virüs kolaylıkla diğer çocuklar üzerinden başka ailelere bulaşmaktadır. Böyle durumlarda toplum sağlığını dikkate alarak hareket etmek daha doğru olacaktır.

Sağlıkla kalın…